İlk üçay tarama testi gebeliğin 11-14. Haftaları arasında yapılır. Test sırasında anne ve bebeğin ultrasonografik bulguları , biokimyasal ve biofiziksel laboratuar test bulguları ve annenin tıbbi ve gebelikle ilgili geçmişine
dair bulgular derlenerek kaydedilir. Elde edilen veriler bu iş için üretilmiş özel bir yazılım vasıtası ile değerlendirilerek gebelikte ortaya çıkabilecek olumsuz gelişmelere ait olasılıklar(riskler) saptanır. Kısaca özetleyecek
olursak :
Ultrasonografi : Yüksek çözünülürlüklü ve ilk üçay için özel olarak ayarlanmış, çok iyi kalite bir ultrason cihazı ile yapılır. İlk aşamada bebeğin
baş popo mesafesi ve ensede biriken sıvının yarattığı saydamlık ölçülür. Daha sonra sistematik olarak şu noktalar gözden geçilir:
- Kafatası kemiklerinin bütünlüğü
- Beyini
ortadan ikiye ayıran zarın bütünlüğü(Falks serebri)
- Beyin omurilik sıvısını üreten süngersi cisimler(Koroid pleksuslar)
- Orta ve arka beyin yapıları (Talamus, serebral pedinkülller, Aquaductus Sylvii)
- Beyin içi saydamlığı(Orta beyin, 4. Ventrikül, sisterna magna)
- Orta beyin falks oranı
- Heriki göz çukuru ve mercekler(lensler)
- Bebek yüz profili (Burun kemiği, yüz açısı)
- Sert
damak, alt çene kemikleri
- Heriki kol, el ve parmaklar
- Karın duvarı bütünlüğü, göbek kordon çıkış yeri
- Mide , böbrekler ve idrar torbası, göbek kordonundaki atardamar sayısı
- Heriki Uyluk, bacak ve ayaklar
- Omurga
- Kalp 4 odacık , kalbe giren akımlar(AV kapaklar), kalpten çıkan büyükdamarlar(Aorta, pulmoner arter),Mümkün olduğu takdirde sağ kola giden atardamar ve akciğerlerden kalbe
kanı getiren damarlar
- Sağ kalp kapağı işlevsel bütünlüğü(Kaçak araştırılması)
- Kalbe kan getiren damarlar içerisindeki akım (Ductus venozus)
- Karın ve göğüs boşluğunu ayıran zarın bütünlüğü(Diyafram)
- Bebeğin eşinin(Plasenta) yerleşimi ve bütünlüğü
- Göbek kordonunun plasenta üzerinde tutunduğu yer
- Rahim ağzı boyu
- Rahimi besleyen anneye ait atardamarlardaki direnç
Biyokimyasal
testler: Anne kanındaki gebelikle ilintili plasental protein-A(PAPP-A) ve serbest insan beta koryonik gonadotropin (free beta hCG) seviyeleri belirlenir.
Biyofizik testler: Annenin kan basıncı heriki koldan ikişer defa ölçülerek ortalaması
alınır. Annenin boyu ve kilosu tesbit edilir.
Tıbbi geçmiş: Annenin tıbbi ve gebelik geçmişine ait aşağıdaki aşağıdaki bilgiler toplanır
- Önceki doğumlarda kromozom bozukluğu olan bebek
- Sigara
- Diyabet
- Düşük doğum tartılı doğum hikayesi,
- Erken doğum hikayesi
- Yüksek tansiyon hikayesi
- Gebelik zehirlenmesi hikayesi (Preeklampsi) (Annede ve anenin annesinde)
- Lupus
- Antifosfolipid sendromu
- Gebe
kalma şekli (tedaviyle/kendiliğinden)
Bütün veriler “Fetal Medicine Foundation/Londra” tarafından risk değerlendirme için özel olarak üretilmiş bir programa girilerek bebek ve gebelikle ilgili aşağıdaki
riskler belirlenir:
- Kromozom anomalili (zihinsel özürlü) bebek sahibi olma riski
- 34. Haftadan önce ciddi tansiyon yükselmesi(ağır preeklampsi) riski
- 37. Haftadan önce ciddi gelişim kısıtlılığı riski
- 34. Haftadan önce erken doğum riski
Yukarıda bildirilen standartta yapılan ilk üçay tarama testi ile anne karnındaki Down sendromlu bebeklerin %90nını tanımlamak mümkün olur.
Zihinsel özürlü
bebek olma riski belirli bir değer aralığında (1/100-1/1000) bulunduğunda daha duyarlı bir tarama testi(bebek DNA testi), risk 1/100 den daha yüksek bulunduğunda kesin tanı için bebeğin hücrelerinin incelenmesini içeren tanı testlerinden
birisi (koryon villüs biyopsisi veya amniyosentez) önerilir.
Ağır preeklampsi veya gelişim kısıtlılığı riski yüksek bulunursa, annenin diyetinde, gebe takip protokolunda değişiklikler yapılır, kanın pıhtılaşma eğilimini azaltacak önlemler
alınır.
Erken doğum riskinin yüksek bulunması halinde rahim ağzı boyu düzenli şekilde takip edilir ve gerekirse rahimin kasılmaya eğilimini azaltan ilaçlara başlanabilir.
Yukarıda tarif edilen protokol ile muayene edilen
ve normal bulunan bebeklerde, olası doğumsal anormalliklerin de yaklaşık %40-50si safdışı bırakılmış olur.
Bütün bu gerekçeler ile 11-14 hafta tarama testi ve bebeğin ayrıntılı ultrasonografik muayenesinin deneyimli
ve 11-14 hafta tarama testi için lisanslı bir hekim tarafından yapılmasında sayısız fayda vardır.
11-14 hafta ultrasonografisi hakkında daha detaylı bilgi için lütfen linki tıklayınız:http://www.fetalmedicine.com/fmf/FMF-turkish.pdf